গান্ধীজীৰ ফটোখনৰ আগতে নোটবোৰত অশোক স্তম্ভৰ ফটোখনহে আছিল। কিন্তু সময়ৰ লগে লগে পৰিৱৰ্তন ঘটিছিল আৰু টোকাৰ ৰং আৰু ৰূপ দুয়োটা সলনি হৈছিল। এটা আৰ টি আইৰ উত্তৰত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ আৰু ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে কৈছিল যে নোটখনৰ সোঁফালে গান্ধীজীৰ ফটো ছপা কৰিবলৈ আৰ বি আইয়ে ১৯৯৫ চনৰ ১৩ জুলাইত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক পৰামৰ্শ দিছিল। ইয়াৰ পিছত ১৯৯৬ চনত আৰ বি আইয়ে নোট সলনি কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু অশোক পিলাৰৰ সলনি জাতিৰ পিতা মহাত্মা গান্ধীৰ ফটো ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

ভাৰতীয় মুদ্ৰাৰ নোটত গান্ধীজীৰ ছবিৰ আগতে আগতে অশোক স্তম্ভ আছিল। কিন্তু ইয়াৰ আগতেও ৰজা পঞ্চম জৰ্জৰ এখন ছবি আছিল। সময়ৰ লগে লগে পৰিৱৰ্তনৰ লগে লগে টোকাৰ ৰং আৰু ৰূপ দুয়োটা সলনি হৈছে। আজি এই লেখাটোৰ জৰিয়তে আমি আপোনালোকক ভাৰতীয় মুদ্ৰাৰ নোটত গান্ধীজীৰ ফটোখনৰ বিষয়ে তথ্য দিম।

ভাৰতৰ কেন্দ্ৰীয় বেংক হৈছে "ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক-আৰ বি আই"। ইয়াৰ এটা টকীয়া নোটৰ বাহিৰে সকলো মূল্যৰ নোট ছপা কৰাৰ অধিকাৰ আছে। আৰ বি আই এক্ট, ১৯৩৪ৰ অধীনত আৰ বি আইক এই অধিকাৰ দিয়া হৈছে, আনহাতে একেখন আইনৰ ২৪(১) ধাৰাত এখন টকীয়া নোট ছপা কৰাৰ অধিকাৰ দিয়া হোৱা নাই।
১৯৪০ চনৰ মুদ্ৰা অধ্যাদেশৰ নিয়ম অনুসৰি ভাৰত চৰকাৰে এখন টকীয়া নোট জাৰি/ছপা কৰিছিল, আনহাতে ২ টকাৰ পৰা ২০০০ টকাৰ মুদ্ৰা ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে জাৰি/ছপা কৰিছিল। মনত ৰাখিব যে ৰিজাৰ্ভ বেংকে ১০ হাজাৰ টকা পৰ্যন্ত নোট ছপা কৰিব পাৰিব।
সেয়ে ভাৰতত এক টকীয়া নোটখন বিত্ত মন্ত্ৰালয়ে ছপা কৰে আৰু বিত্ত সচিবৰ স্বাক্ষৰ কৰে আৰ বি আইৰ ৰাজ্যপালৰ নহয়।

আপুনি জানেনে যে ভাৰতৰ স্বাধীনতাৰ পাছতো ভাৰতত ২ বছৰ ধৰি কেৱল ব্ৰিটিছ ৰজা পঞ্চম জৰ্জৰ ছবি থকা মুদ্ৰাহে প্ৰচলিত হৈ আছিল। এই সময়ত টকা ১৬ আনাত গণনা কৰা হৈছিল, কিন্তু ১৯৫৭ চনৰ পিছত এই ব্যৱস্থাটো দশমিক ব্যৱস্থা আৰু টকালৈ সলনি কৰা হয়; ১০০ পইচালৈ ৰূপান্তৰ কৰা হৈছে। ১৯৪৯ চনত ৰজাৰ ছবি সলনি কৰি নোটত অশোক স্তম্ভ ছপা কৰা হয়।


এতিয়া জানো আহক গান্ধীজীৰ ছবিখন কেতিয়াৰ পৰা নোটবোৰত ছপা হ’বলৈ আৰম্ভ কৰিছিল?

এটা আৰ টি আইৰ উত্তৰত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ আৰু ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে কৈছিল যে নোটখনৰ সোঁফালে গান্ধীজীৰ ফটো ছপা কৰিবলৈ আৰ বি আইয়ে ১৯৯৫ চনৰ ১৩ জুলাইত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক পৰামৰ্শ দিছিল। ইয়াৰ পিছত ১৯৯৬ চনত আৰ বি আইয়ে নোট সলনি কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয় আৰু অশোক স্তম্ভৰ ঠাইত জাতিৰ পিতৃ মহাত্মা গান্ধীৰ ফটো ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। মনত ৰাখিব যে অশোক স্তম্ভটো মুদ্ৰাৰ নোটৰ পৰা আঁতৰোৱা হোৱা নাই, বৰঞ্চ নোটৰ তলৰ বাওঁফালে লিখা আছে।

কিন্তু এই আৰ টি আইৰ প্ৰত্যুত্তৰত আৰ বি আইয়ে এইটোও কৈছিল যে চৰকাৰে কেতিয়াৰ পৰা এই ফটোখন নোটত ছপা কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল আৰু কেতিয়া কাৰ্যকৰী হৈছিল অৰ্থাৎ কোন তাৰিখৰ পৰা ভাৰতীয় নোটত মহাত্মা গান্ধীৰ ফটো ছপা কৰাৰ কাম আৰম্ভ হৈছিল 't তথ্য নাই।

নোটবোৰত গান্ধীজীৰ ছবিখন কোন ঠাইৰ ?

ইয়াত উল্লেখ কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ যে টোকাবোৰত গান্ধীজীৰ ছবিখন কম্পিউটাৰত নিৰ্মিত ছবি নহয় বৰঞ্চ গান্ধীজীৰ মূল ছবিহে। এই ফটোখন কলিকতাৰ ভাইচৰয় হাউচত তোলা হৈছে। ১৯৪৬ চনৰ আশে-পাশে (কেবিনেট মিছনৰ আগমনৰ সময়ত) গান্ধীজীয়ে তেতিয়া বাৰ্মা (বৰ্তমান ম্যানমাৰ) আৰু ভাৰতত ব্ৰিটিছ সচিব হিচাপে নিযুক্তি পোৱা ফ্ৰেডেৰিক পেথিক লৰেন্সক লগ কৰিবলৈ গৈছিল।

এই ফটোখন এই সময়ত তোলা হৈছে। এই ফটোখনৰ পৰা গান্ধীজীৰ মুখখন ভাৰতীয় মুদ্ৰাৰ নোটত প্ৰতিকৃতি ৰূপত অংকন কৰা হৈছে, এতিয়া ই ভাৰতীয় মুদ্ৰাৰ ট্ৰেডমাৰ্কও।

গতিকে এই লেখাটো পঢ়াৰ পিছত আশা কৰা হৈছে যে ভাৰতৰ মুদ্ৰাৰ নোটত গান্ধীজীৰ ছবিখন ক’ৰ পৰা লোৱা হৈছিল আৰু গান্ধীজীৰ ছবিখন লগোৱাৰ আগতে ভাৰতৰ মুদ্ৰা নোটত কোনজন ব্যক্তিৰ ছবি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।